VERGİ DAİRESİNDEN ALINAN BORÇ SORGULAMA ÇIKTISI

Av. Nazlı Gaye ALPASLAN

İzmir Barosu Avukatı

Mükelleflerin  vergi daireleri “GİB YBS”   sistemi üzerinden  borç sorgu sonucu  raporlarının  alınması  sonucunda  öğrenilen  vergi borçları  ve bununla ilgili borç bilgilerinin   hukuki değeri  tartışılmaktadır.  Mükelleflerin  bilgisi  dışında ve mükelleflere herhangi bir tebligat yapılmadan  tahakkuk ettirilen  vergiler, gecikme zamları, vergi ziyaı cezaları vs. kamu alacakları konusunda  mükelleflerin bilgi sahibi oldukları   ortaya çıkmaktadır.

Mükelleflere önceden  tebligat yapılmadan veya  mükelleflere  idarenin  hatalı tebligat yapmasına rağmen bir şekilde erişememesi dolayısıyla  mükelleflerin gıyabında  yüklü  miktarlarda vergi vb. kamu  alacakları tahakkuk  ettirilebilmektedir.  İşte bu aşamada  mükelleflerin  gecikmeli de olsa  gıyaplarında tahakkuk ettirilen  kamu alacakları  (MTV, gecikme zammı, harçlar)  ile ilgili yasal haklarını  süresinde  kullanamaz hale gelebilmektedirler.

Vergi dairesinin uzun  süredir erişemediği  mükelleflerle ilgili olarak  gıyaplarında  tahakkuklar verip,  borçları  kesinleşebilmektedir.  Daha sonra  gıyapta kesinleştirilen  borçlarla ilgili mükellefler nezdinde AATUHK’nun 62. maddesine göre hacizler yapılabilmektedir. Bu gibi  hacizlerin en yaygın olanı  e-hacizdir.   E-hacze  göre mükelleflerin  banka hesaplarına,  mevduatlarına veya vadeli hesaplarına, menkul kıymet  hesaplarına hacizler uygulanabilmektedir. 

6183 sayılı kanunun  62. maddesine göre haciz yapılabilmesi için  öncelikle  usulüne uygun  ödeme emri tebligatının  yapılmış olması zorunludur.  6183 sayılı kanunun  55. maddesine göre düzenlenen  ödeme emrine yine 58. maddeye göre itiraz yapılmamış ise,  usulüne uygun  tebligat  nedeniyle ödeme emri  geçerli olur.

Tebligat  usulüne uygun  değilse,  ödeme emri kesinleşmez.  Dolayısıyla e-haciz  yapılamaz.  Usule aykırı yapılan  e-hacizler  iptal edilir.   Vergi yargısına başvuran  birçok  mükellef  gıyabında  tahakkuk ettirilen borçlar nedeniyle  uygulanan  e-hacizleri  iptal ettirebilmektedirler.

Sonuç olarak,  zamanında mükellefe bildirilemeyen  tahakkuk  işlemleri  sonucunda  yıllar sonra vergi dairesinden  alınan   borç döküm listeleri  esasen önemli  bir hukuki  belgedir.  Bu belgelere göre mükellefler yasal  haklarını  kullanabilirler.  Kendisinin gıyabında ve adına  geçmiş dönemde tahakkuk  ettirilen borç dolayısıyla durumdan   muttali olan  mükellef  borç listesi  ile yargıya  başvurma hakkı  doğmaktadır. 

Borç döküm listelerinde  yer alan  kalemler ile ilgili  213 sayılı  VUK 114 md hükmü ve ayrıca AATUHK’nun 103 ve 104 md hükümlerine göre zamanaşımı  söz konusu  ise,  borç sorgulama listesi   hukuki  bir değer içermez.  Zira, borç sorgulama listesinde yer alan  kalemler zamanaşımına uğramıştır.  Zamanaşımı  söz konusu  ise,  mükellefler tarafından  ödeme yapılmaması  gerekir.  

Borç sorgulama listesinde (raporunda)  detaylı olarak  amme borcunun  türü, tutarı,  vadesi, ödenmiş borçların dökümü,  vadesi  geçmiş  borçların dökümü, ileri  tarihli  vadesi  gelmemiş borçlar, ödenen gecikme zamları, ödenen vergi asılları  vs. bilgiler gözükmektedir.